Sługa Boży Stanisław Hozjusz urodził się w Krakowie 5 maja 1504 r. Był najmłodszym, trzecim z kolei dzieckiem zamożnych mieszczan Ulryka i Anny Hose.
Ojciec Stanisława był kupcem, mincerzem i złotnikiem. Przybył do Krakowa z Badenii, z miejscowości Phorzheim ok. 1500 r. i tu ożenił się z wdową po krakowskim kupcu Erhardzie Slakerze. Nazwisko Hose (niem. spodnie) zapisywane również Hos, Hosz, Hoze, Hase, a zgodnie z renesansową modą w łacińskiej formie Hosius, Hozjusz, znane było w Krakowie już w XV w., brak jednak poszlak wskazujących na pokrewieństwo Ulryka z innymi krakowskimi Hozjuszami. W 1503 r. Ulryk otrzymał pełnoprawne obywatelstwo miejskie, był właścicielem 2 kamienic przy ul. Mikołajskiej i w spółce z Henrykiem Slakerem (bratem zmarłego męża Anny) oraz Henrykiem Karłowiczem wybijał polską monetę w mennicy królewskiej.
Ul. Mikołajska w Krakowie
Dwa lata później cała Spółka przeniosła się wraz z rodzinami do Wilna, by prowadzić tamtejszą mennicę, którą w latach 1519-1529 Ulryk Hozjusz kierował już samodzielnie. W międzyczasie w 1524 r. wyróżniony został przez króla polskiego Zygmunta I Starego godnością horodniczego wileńskiego, czyli naczelnika zamku królewskiego w Wilnie, a 4 lata później, mimo że nie był szlachcicem, mianowany został wojskim wileńskim. Pod jego rządami Wilno wzbogaciło się m.in. o nowe spichlerze królewskie i pierwszy most na Wilii, przebudowany został królewski zamek dolny, z prywatnych głównie środków wzniesiony został szpital (przytułek dla ubogich) a wileńscy dominikanie otrzymali nowy konwent.
Kościół Św. Ducha w Wilnie
Ojciec Sługi Bożego Ulryk, jak widać z jego dokonań, był człowiekiem bardzo przedsiębiorczym, wykształconym i pracowitym, a przy tym uczciwym i hojnym w dzieła miłosierdzia. Troszczył się zarówno o swoje dzieci jak i dzieci Anny z poprzedniego małżeństwa, starał się też zapewnić im odpowiednie wykształcenie. Angażował się społecznie, był bardzo religijny, związał się szczególnie z wileńskim kościołem św. Ducha, który w 1501 r. król Aleksander Jagiellończyk powierzył dominikanom erygując przy nim nowy klasztor. Ulryk Hozjusz był znaczącym dobroczyńcą budowanego klasztoru, przeznaczał na jego cel oprócz własnych środków także opłaty za przeprawy mostem.
Mama Sługi Bożego Anna miała trójkę dzieci z pierwszego małżeństwa: Henryka, Ulryka i Barbarę, przyrodnie rodzeństwo Stanisława Hozjusza. Wszyscy niestety zmarli w młodym wieku. W małżeństwie z Ulrykiem Anna również urodziła troje dzieci: Annę, Jana i najmłodszego Stanisława. Anna Hozjusz zajmowała się przede wszystkim domem i wychowaniem dzieci, stąd też miała największy wpływ także na ich rozwój religijny. Pobożna i wrażliwa, skłonna do dobroczynności, wdrażała te wartości również swoim dzieciom.
O przychylności matki dla duchownej drogi życia swojego najmłodszego syna Stanisława, może świadczyć fakt wspominany przez ks. Stanisława Reszkę, osobistego sekretarza i autora najstarszej biografii kardynała. Gdy Stanisław miał zaledwie 3 lata, mama kupiła mu pierwsze paramenty liturgiczne (pozłacany kielich, patenę i krzyż), szyła dla niego liturgiczne szaty, których po przyjęciu święceń kapłańskich Sługa Boży faktycznie używał. Anna Hozjusz zmarła w Wilnie w 1920 r., gdy przebywający na studiach w Krakowie Stanisław miał dopiero 16 lat.
Po śmierci żony Ulryk Hozjusz ożenił się ponownie z mieszczanką krakowską Brygidą Gleywicz i z nią również miał trójkę dzieci: Ulryka, Brygidę i Barbarę. Zmarł po długiej chorobie w maju 1535 r. i tu w Wilnie został pochowany.
LITERATURA:
Wincenty Zakrzewski, De Stanislai Cardinalis Hosii familia cognatis affinibusque, w: Stanislai Hosii Epistolae, t. 2, red. W. Zakrzewski, F. Hipler, Kraków 1886, s. LXVII-XCII.
Marian Gumowski, Ulryk Hozjusz, ojciec kardynała, horodniczy wileński, „Przegląd Powszechny” 171 (1926) nr 513, s. 321-329.
Alojzy Szorc, Rodzina kardynała Stanisława Hozjusza, w: Posłaniec Warmiński czyli Kalendarz Maryjny na rok 1991, Olsztyn 1990, s. 96-101.
Stanisław Reszka, Żywot księdza Stanisława Hozjusza [Polaka], kardynała świętego Kościoła rzymskiego, penitencjarza wielkiego i biskupa warmińskiego. Przekład z wydania w Oliwie 1690 r. i komentarze s. Jadwiga Ambrozja Kalinowska OSB, Olsztyn 2009.
Alojzy Szorc, Sługa Boży Stanisław Hozjusz, Olsztyn 2011.