Papież Pius IV w uznaniu za zasługi biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza 26 lutego 1561 r. mianował go kardynałem Kościoła rzymskiego, przyznając mu jednocześnie tytuł szlachecki i herb.
Połowę tarczy herbowej zajmuje nogawica, znak mieszczański czyli tzw. gmerek rodziny Hozjuszów korespondujący z nazwiskiem rodu (niem. Hose czyli spodnie). Na drugiej połowie tarczy papież umieścił własny herb rodowy Medyceuszy. Ród ten wywodzi się z florenckich lekarzy lub aptekarzy i przedstawia 6 piguł albo kul. Większa od pozostałych górna kula zawiera wewnątrz 3 lilie andegaweńskie. W kolorowym przedstawieniu herbu: złota nogawica umieszczona jest na czerwonym tle, a na tle złotym 5 kul czerwonych i większa niebieska ze złotymi liliami wewnątrz. Nad tarczą krzyż i kapelusz kardynalski ze sznurami zakończonymi 6 frędzlami.
Król Zygmunt II August 10 grudnia 1561 r. nadał dziedziczny tytuł szlachecki także braciom kardynała Hozjusza, przyznając im podobny herb tylko z insygniami świeckimi. W dekrecie nobilitacyjnym król dziękował przede wszystkim kardynałowi i jego ojcu Ulrykowi za szczególne zasługi dla Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Prezentowany na naszej stronie herb Sługi Bożego pochodzi ze złoconego superexlibrisu (ozdobnego znaku własnościowego) wytłoczonego na skórzanej oprawie jednej z ksiąg Hozjusza przechowywanej w bibliotece uniwersyteckiej w Uppsali w Szwecji. Herb w nieco zróżnicowanych przedstawieniach pojawia się na pieczęciach Sługi Bożego, jego dziełach, księgach i portretach. Jest również widoczny na epitafium nagrobnym kardynała w Bazylice Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu.
LITERATURA:
Wincenty Zakrzewski, De Stanislai Cardinalis Hosii familia cognatis affinibusque, w: Stanislai Hosii Epistolae, t. 2, red. W. Zakrzewski, F. Hipler, Kraków 1886, s. LXXVIII-LXXX.
Mariusz Szram, Herb rodu Hozjuszów, w: Posłaniec Warmiński czyli Kalendarz Maryjny na rok 1988, Olsztyn 1987, s. 102-104.
Edward Gigilewicz, Herby biskupów warmińskich, Olsztyn 2001, s. 95-98, 169-170.